* Tháng 10- 1948
- Ngày 1: Điều khiển phiên họp Hội đồng Chính phủ. Phát biểu về vấn đề thi đua, Người nêu rõ: Hiện nay nhiều người vẫn chưa hiểu rõ về việc thi đua. Phong trào bình dân học vụ thi đua có kết quả là vì có nhiều cán bộ mà đều là cán bộ trong dân. Cho nên, trong việc vận động thi đua cần phải tránh xu hướng "bàn giấy", "công chức hoá". Cán bộ thi đua cũng nên đào tạo như cán bộ bình dân học vụ, lấy người địa phương mà huấn luyện. Quân đội và nhân viên các cơ quan cũng có trách nhiệm vận động thi đua. Cần có sự phối hợp thống nhất chương trình thi đua thì thi đua mới có kết quả rõ rệt.
- Ngày 3: Khoảng 9 giờ, Chủ tịch cùng các vị trong Ban Thường trực Quốc hội và Chính phủ đón Đoàn đại biểu Nam Bộ do ông Phạm Hùng làm Trưởng đoàn. Người ra tận ngoài cửa đón Đoàn, xúc động ôm hôn từng người. Sau đó, Người trực tiếp nghe ba báo cáo của Đoàn về tình hình quân sự, hoạt động của Uỷ ban kháng chiến hành chính Nam Bộ, tình hình các đoàn thể.
- Ngày 15: Bài viết Chủ nghĩa cá nhân, ký bút danh X.Y.Z., đăng trên báo Sự thật, số 101. Người phê phán một số biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân và góp ý kiến về cách thức khắc phục căn bệnh nguy hiểm đó.
- Ngày 29: Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi liền hai bức thư "hoả tốc" cho ông Lê Văn Hiến báo tin địch đang tập trung quân và sắp nhảy dù. Người căn dặn nên có kế hoạch cho các cơ quan, nhà máy để tránh sự phá hoại của địch và yêu cầu ông Lê Văn Hiến, nhân danh Hội đồng Quốc phòng tối cao, thảo lời kêu gọi gửi quân dân cả nước chuẩn bị sẵn sàng đối phó với cuộc tiến công Thu - Đông của giặc.
* Tháng 10- 1949
- Ngày 6: Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ toạ phiên họp Hội đồng Chính phủ để xem xét tình hình thế giới và trong nước tháng 9 vừa qua, nghe báo cáo của các Bộ; Quốc phòng, Giao thông công chính, ra nghị quyết về vấn đề tổ chức các Bộ; công tác thanh tra và bàn chương trình công tác tháng 10.
Trong thời gian họp, Chủ tịch cùng Ban Thường trực Quốc hội và Chính phủ đã tiếp Đoàn đại biểu Nam Bộ do ông Phạm Hùng dẫn đầu, nghe Đoàn báo cáo về tình hình kháng chiến ở Nam Bộ.
Nói chuyện với Đoàn, Người khen ngợi các đại biểu trong Đoàn, nhất là những hy sinh to lớn, những cố gắng bền bỉ của quân dân Nam Bộ trong bốn năm kháng chiến và sự đoàn kết chặt chẽ của toàn dân trong cuộc đấu tranh vì sự nghiệp độc lập và thống nhất Tổ quốc.
- Ngày 13: Trên báo Cứu quốc, số 1370, đăng điện trả lời của Chủ tịch về 21 câu hỏi của A.Xtinlơ (A.Steele), phóng viên báo Mỹ New York Herald Tribune, về các vấn đề liên quan đến lập trường của Việt Nam trong việc giải quyết "cuộc xung đột" giữa "Việt Minh và Pháp"; về sự giúp đỡ "Cộng sản Trung Hoa"...
Trả lời câu hỏi: Liên hợp quốc có thể giúp ích gì một cách có hiệu quả để chấm dứt chiến tranh ở Việt Nam không?. Người nói:"Có, Liên hợp quốc có thể buộc Pháp phải tôn trọng những hiến chương của mình và bắt Pháp phải rút quân đội khỏi Việt Nam. Tôi muốn hỏi nhân dân Mỹ một câu này, và mong ông cho biết những câu trả lời của nhân dân Mỹ: Nếu Pháp hoặc một ai khác xâm phạm nước Mỹ, giết người đốt phá thành phố và làng mạc Mỹ, với mục đích là để bắt Mỹ làm nô lệ, thì nhân dân Mỹ sẽ đối phó như thế nào?".
- Ngày 15: Bài Dân vận của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ký bút danh X.Y.Z., đăng trên báo Sự thật, số 120.
Người trình bày ngắn gọn, súc tích những vấn đề cơ bản về bản chất dân chủ của Nhà nước ta (mục Nước ta là nước dân chủ), về nội dung của công tác dân vận (mục Dân vận là gì?), về những người có trách nhiệm làm công tác dân vận (mục Ai phụ trách dân vận?) và về những phẩm chất phải có ở những người phụ trách dân vận (mục Dân vận phải thế nào?).
Bài viết kết luận: "Lực lượng của dân rất to. Việc dân vận rất quan trọng. Dân vận kém thì việc gì cũng kém. Dân vận khéo thì việc gì cũng thành công".
- Giữa tháng: Được tin giặc Pháp nhảy dù xuống Phát Diệm, xâm phạm đất Thánh, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết thư gửi đồng bào Công giáo, vạch rõ âm mưu thâm độc của giặc định bôi nhọ đồng bào, làm mọi người hiểu lầm đồng bào Công giáo phản Tổ quốc, theo thực dân, nhằm gây cảnh nồi da nấu thịt, huynh đệ tương tàn. Người thông báo: "Chính phủ đang phái quân đội đến đánh giặc thực dân, để cứu đồng bào Công giáo vùng này khỏi xiềng xích của bọn ác quỷ" và yêu cầu đồng bào "cần phải ra sức giúp đỡ bộ đội ta về mọi mặt để đánh tan lũ giặc, để cứu mình, cứu nước". Cuối thư, Người viết: "Tôi cầu nguyện Đức Chúa phù hộ đồng bào giữ vững tinh thần ái quốc, đủ sức chống lại giặc Pháp, đặng làm tròn nhiệm vụ thiêng liêng là: Phụng sự Đức Chúa, Phụng sự Tổ quốc".
- Ngày 31: Bài viết Rút kinh nghiệm, trao đổi kinh nghiệm, ký bút danh A.G., đăng trên báo Sự thật, số 121. Từ những kinh nghiệm qua việc Người mua gạo khao quân, bài báo nhấn mạnh:
"Sau mỗi một việc cần phải rút kinh nghiệm.
Kinh nghiệm riêng từng cán bộ, từng địa phương. Kinh nghiệm chung tất cả các cán bộ và các địa phương. Kinh nghiệm thất bại và kinh nghiệm thành công. Rồi tổng kết và phổ biến những kinh nghiệm ấy cho khắp tất cả cán bộ, tất cả địa phương. Mỗi cán bộ, mỗi địa phương sẽ học những kinh nghiệm hay; tránh những kinh nghiệm dở, áp dụng những kinh nghiệm cũ vào những công việc mới.
Như vậy khuyết điểm ngày càng bớt, ưu điểm ngày càng thêm, công việc sẽ rất mau tiến bộ".
* Tháng 10- 1950
- Ngày 2: Trong Thư gửi nhi đồng cả nước nhân dịp Tết Trung thu, Chủ tịch Hồ Chí Minh khen ngợi "Trung thu này, các cháu tiến bộ nhiều, cũng như kháng chiến ta tiến bộ nhiều". Người tin chắc: "Bất kỳ ở đâu, tinh thần các cháu cũng đều hăng hái vui vẻ. Vì các cháu đều biết rằng: Giặc Pháp và phản động Mỹ không thể ăn cướp ông trăng Trung thu của các cháu". Người hứa với nhi đồng cả nước: "Đến ngày kháng chiến thắng lợi, thì Bác cháu ta sẽ cùng nhau ăn những cái Tết Trung thu rất vui vẻ, sung sướng tưng bừng".
- Ngày 6: Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện tới các chiến sĩ mặt trận Cao - Bắc - Lạng sau khi Đông Khê được giải phóng, địch buộc phải rút khỏi Cao Bằng.
Bức điện có đoạn: "Hiện nay tình hình rất có lợi cho ta. Vậy các chiến sĩ phải quyết tâm tiêu diệt địch cho kỳ hết để giành lấy toàn thắng. Bác theo dõi cuộc chiến đấu anh dũng của các chú từng giờ. Bác sẽ có giải thưởng đặc biệt cho những bộ đội và chiến sĩ nào lập chiến công nhiều nhất".
- Ngày 8: Chủ tịch Hồ Chí Minh viết thư gửi các chiến sĩ ở mặt trận Đông Khê sau khi binh đoàn Lơpagiơ bị tiêu diệt. Người viết:
"Từ ngày kháng chiến đến nay, trận này là trận đầu tiên bộ đội ta đánh vận động liên tiếp luôn mấy ngày. Đó là một cuộc thử thách lớn...
Các chú đã hoàn thành bảy phần mười cuộc thử thách một cách dũng cảm. Các chú cố gắng mà tiêu diệt nốt binh đoàn Sáctông nhé.
Bác và Tổng Tư lệnh đã ra lệnh khao các chú một bữa thịt bò".
- Ngày 11: Chiều, Chủ tịch Hồ Chí Minh đến thăm Đại đoàn Thất Khê (Đại đoàn 308). Nói chuyện với cán bộ và chiến sĩ, Người phân tích tình hình thế giới, trong nước, ý nghĩa thắng lợi của Chiến dịch Biên giới. Người nhắc nhở một số cán bộ không nên bắt chước lối ăn mặc của địch dây dợ lằng nhằng ở vai, ở túi...
- Ngày 12: Sáng, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết thư gửi ông Phan Phác, Tổng Tham mưu phó, trực tiếp phụ trách Ban tham mưu Mặt trận Biên giới, yêu cầu đưa Người đến gặp nhóm sĩ quan cao cấp Pháp vừa bị ta bắt trong chiến dịch.
Sau đó, với danh nghĩa "Cố vấn chính trị của mặt trận", Người cải trang giống như một người bị thương ở đầu đến gặp các tù binh: Trung tá Lơpagiơ, chỉ huy binh đoàn Baya và Thiếu tá quân y Đuyarít.
Tiếp đó, Người gặp Trung tá Sáctông, chỉ huy trưởng phân khu Cao Bằng.
- Ngày 14: Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ, gửi thư cám ơn và khen ngợi đồng bào Cao - Bắc - Lạng nhân dịp Chiến thắng Biên giới. Người căn dặn: "Để tiêu diệt hết giặc Pháp, để chống lại bọn can thiệp Mỹ, để giải phóng hoàn toàn Tổ quốc, chúng ta còn phải vượt qua bao nhiêu sự khó khăn cực khổ nữa. Chúng ta chớ vì thắng lợi mà chủ quan khinh địch". Và kêu gọi: "Đồng bào Cao - Bắc - Lạng đã làm kiểu mẫu trong việc động viên nhân lực, vật lực, tài lực cho kháng chiến. Tôi chắc rằng đồng bào ba tỉnh ta sẽ luôn luôn cố gắng thêm để giữ lấy địa vị vẻ vang".
- Ngày 23: Chủ tịch Hồ Chí Minh đến thăm và nói chuyện với Hội nghị tổng kết Chiến dịch Lê Hồng Phong II ( Tức Chiến dịch Biên giới. Hội nghị họp từ ngày 23 đến ngày 28-10-1950 tại Lam Sơn - Cao Bằng).
Trong bài phát biểu, Người lưu ý một số điểm cụ thể cần tổng kết: Đề cao kỷ luật; triệt để thi hành mệnh lệnh cấp trên; thương yêu đội viên; tôn trọng nhân dân; giữ gìn của công và chiến lợi phẩm; thành thật tự phê bình và phê bình. Người rút ra bài học kinh nghiệm lớn: 1- Trung ương lãnh đạo sáng suốt. Các cấp địa phương chỉ đạo đúng đắn. Các cơ quan quân, dân, chính đoàn kết, phối hợp chặt chẽ, hành động nhất trí; 2- Chiến sĩ ta rất hăng hái, anh dũng; 3- Nhân dân ta rất tốt; 4- Giặc chủ quan. Ngoài ra, Người còn đề cập đến một số điểm về công tác tuyên truyền; chống tư tưởng chủ quan khinh địch; phải tranh thủ thời gian và phải tuyệt đối giữ bí mật.
- Ngày 30: Trong Lời kêu gọi và khuyên nhủ các chiến sĩ, đăng trên báo Sự thật, số 147, Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu rõ: Trong trận này, ta đã giành hai thắng lợi: "Thắng lợi thứ nhất, chúng ta đã tiêu diệt địch và đã giải phóng Cao Bằng, Đông Khê, Thất Khê. Thắng lợi thứ hai là ta đã thấy rõ những ưu điểm và khuyết điểm của ta". Người căn dặn: "Chúng ta chớ vì thắng lợi mà kiêu căng, chủ quan khinh địch. Chúng ta phải nhớ rằng: trong toàn cuộc trường kỳ kháng chiến thì thắng lợi này chỉ mới là một bước đầu. Chúng ta còn phải đánh và phải thắng nhiều trận gay go hơn, to tát hơn nữa mới đi đến thắng lợi hoàn toàn".
- Tháng 10, khoảng cuối tháng: Chủ tịch Hồ Chí Minh đến thăm Bệnh viện Thuỷ Khẩu (Bệnh viện của Bộ Quốc phòng đặt trên đất Trung Quốc, có nhiệm vụ cứu chữa các thương binh trong Chiến dịch Biên giới).
Người đi một vòng qua cả ba khu điều trị, đến tận giường thăm hỏi từng thương binh bất động. Gặp gỡ và nói chuyện với thương binh nhẹ tại vườn chuối của bệnh viện, Người báo tin: "Quân ta thắng lợi rồi, ta không còn bị bao vây, cửa đã mở ra thế giới, Đảng và Bác không quên công lao của các chiến sĩ đã ngã xuống hoặc bị thương tật".
Sau đó, Chủ tịch tiếp chuyện thân mật với một số cán bộ, nhân viên Trung Quốc công tác tại bệnh viện.
* Tháng 10- 1951
- Khoảng đầu tháng: Chủ tịch Hồ Chí Minh gặp Tổng Bí thư Trường Chinh trước khi đồng chí đi chữa bệnh ở nước ngoài.
- Ngày 15: Nhân kỷ niệm Ngày thành lập Chính phủ Pathét Lào, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện tới Hoàng thân Xuphanuvông, Thủ tướng Chính phủ Pathét Lào. Người chúc nhân dân Lào đạt nhiều thành công lớn lao trong cuộc chiến đấu chung chống thực dân Pháp và can thiệp Mỹ.
Cùng ngày, bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Đế quốc Pháp nguy, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 1927, chỉ rõ tình hình kinh tế, chính trị, xã hội Pháp đang lâm vào tình trạng rối ren và phong trào đòi độc lập dân tộc ở các nước thuộc địa phát triển mạnh mẽ làm cho “đế quốc Pháp nguy” to. Còn “ta có bạn đồng minh khắp bốn bể, năm châu, cho nên ta nhất định thắng lợi”.
- Ngày 25: Lúc 14 giờ, Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm và nói chuyện tại Trường Chính trị trung cấp quân đội ( nay là Học viện Chính trị Quân sự). Sau khi thăm hỏi sức khỏe, tình hình học tập và công tác của cán bộ, chiến sĩ, Người căn dặn: “...Phải học tập chính trị, quân sự, phê bình và tự phê bình để sửa chữa khuyết điểm, trau dồi đạo đức cho chóng tiến bộ thì sẽ thu được nhiều thắng lợi hơn và sẽ làm cho cuộc kháng chiến của ta nhất định thắng lợi”.
- Ngày 31: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Văn hóa Mỹ hay là thuốc độc tinh thần, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 1939. Với những dẫn chứng cụ thể, tác giả chỉ rõ những ảnh hưởng độc hại của văn hóa Mỹ đối với dân chúng Pháp, vạch trần những thủ đoạn của Mỹ nhằm đầu độc văn hóa để chống phá công cuộc kháng chiến của nhân dân ta và kêu gọi nhân dân “phải kịch liệt chống thứ "văn hóa" Mỹ đó”.
- Khoảng tháng 10: Chủ tịch Hồ Chí Minh đến dự Hội nghị tổng kết chiến dịch Hà - Nam - Ninh. Thấy hội trường được làm rất cao, to, lợp lá cọ, bàn ghế đầy đủ. Người nói: Trong khi chúng ta còn nhiều khó khăn, cất làm gì cái hội trường to lớn như thế này, như thế là lãng phí tiền của của nhân dân quá mức.
* Tháng 10-1952
- Ngày 1: Chủ tịch Hồ Chí Minh công bố Tám điều mệnh lệnh của Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa như sau:
1. Bảo vệ tính mạng và tài sản của nhân dân
2. Bảo vệ nghề nghiệp làm ăn của nhân dân
3. Tịch thu tài sản của giặc Pháp và của bọn phản quốc
4. Bảo vệ đền chùa, nhà thờ, trường học, nhà thương và các cơ quan văn hoá, xã hội khác
5. Thưởng người có công, phạt người có tội
6. Giữ gìn trật tự và trị an
7. Nhân dân, đặc biệt là nông dân nên tổ chức lại
8. Bảo vệ tính mạng, tài sản của kiều dân nước ngoài.
Cùng ngày, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho cán bộ và chiến sĩ tham gia chiến dịch Tây Bắc nêu rõ: “Chiến dịch này là một chiến dịch rất quan trọng. Các chú phải đánh cho thắng”. Và căn dặn mọi người phải:
+ Quyết tâm chiến đấu, triệt để chấp hành mệnh lệnh.
+ Bền bỉ dẻo dai, vượt qua mọi gian khổ, khắc phục mọi khó khăn.
+ Thương dân, trọng dân và tốt với dân.
+ Tiêu diệt thật nhiều địch, giành cho được toàn thắng.
Trong Thư gửi các chiến sĩ dân công ở mặt trận Tây Bắc, Người nhấn mạnh: Dân công “cũng là chiến sĩ, cũng có công như các chiến sĩ, phải cùng anh em bộ đội giành cho được thắng lớn”.
- Ngày 4: Bài viết Em Khôn và anh Nghếch, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2179. Người nêu gương mưu trí, dũng cảm của các em thiếu nhi tỉnh Hải Dương. Trong một cuộc càn quét của giặc, các em tìm cách dẫn chúng vào trận địa phục kích của du kích. Nhận được ám hiệu của các em, du kích đã nổ súng tiêu diệt giặc.
- Ngày 9: Gửi điện tới Chủ tịch Chính phủ Lào chúc mừng ngày Quốc khánh Lào, Người chúc Chính phủ và nhân dân Lào “thu được nhiều thắng lợi mới trong cuộc kháng chiến, và tin chắc rằng tình hữu nghị của hai dân tộc Lào - Việt sẽ đủ sức đánh đuổi kẻ thù chung là thực dân Pháp và can thiệp Mỹ”.
Cùng ngày, bài viết Gương mẫu dân vận, Nguyễn Văn M, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 77, Người nêu gương anh Nguyễn Văn M, phụ trách du kích xã. Trong một trận chống càn, anh một mình chiến đấu giật mìn giết sáu tên địch. Ngoài ra, M còn lập được cơ sở xã, lôi kéo được nhiều hương vệ và đưa số này vào du kích. Người kết luận: “Cán bộ, đảng viên ta ở vùng sau lưng địch ai cũng như thế thì địch nhất định thua, ta nhất định thắng”.
- Ngày 15: Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ tọa phiên họp Hội đồng Chính phủ để nghe báo cáo tình hình thế giới ba tháng qua, tình hình quân sự, cho ý kiến về phương hướng công tác năm 1953 của Chính phủ, vấn đề ngân sách; tổng kết kiểm thảo lề lối lãnh đạo, làm việc của các bộ. Hội đồng đã xét và quyết định mấy vấn đề quan trọng phải làm ngay: Chính sách đối với các dân tộc thiểu số; đặt danh hiệu Gia đình vẻ vang và Bảng vàng danh dự tặng cho gia đình có con em đi bộ đội.
- Giữa tháng: Chủ tịch Hồ Chí Minh dịch xong (tóm tắt) chương 7, quyển 2, cuốn Lịch sử nội chiến Liên Xô do các ông Xtalin, Môlôtốp, Vôrôsilốp, Iđanốp, Kirốp, Goócki biên soạn. Phần dịch của Người gồm các phần chính:
Phần I: Sự khủng hoảng đã chín muồi
+ Lênin kêu gọi khởi nghĩa
+ Chuyển hướng khởi nghĩa
+ Những chỉ thị của Đảng
+ Đại hội Xôviết miền Bắc
Phần II: Tổ chức khởi nghĩa
+ Tranh lấy đại đa số trong nước
+ Những người cộng sản ở Pêtơrôgrát và việc chuẩn bị tấn công.
- Ngày 30: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Hai vị linh mục đứng đắn, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 80, kể lại cuộc biểu tình của các con chiên Pháp chống lại tên tướng “dịch hạch” Rítuây. Theo lệnh đế quốc Mỹ, cảnh sát Pháp bắt giam hai cha đạo Canhơ và Buê. Qua việc làm đó, tác giả nêu nhận xét: “Bọn đế quốc phản động không có chút gì kính trọng tôn giáo, và những lời chúng nói toàn là để lừa bịp những người tôn giáo”. Hai cha đạo Canhơ và Buê mới thật là tuân theo lòng bác ái của Đức Chúa.
- Trong tháng: Chủ tịch Hồ Chí Minh bí mật sang Liên Xô. Trong thời gian ở Liên Xô, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gặp gỡ đồng chí Nguyễn Lương Bằng - Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Việt Nam tại Liên Xô, đồng chí Nguyễn Đức Quỳ - Bí thư thứ nhất Sứ quán và đồng chí Nguyễn Văn Thương - Bí thư thứ hai Sứ quán tại Liên Xô. Trong cuộc gặp gỡ này, Người đã nhắc nhở nhiệm vụ của cán bộ ngoại giao lúc này là làm thế nào để tranh thủ sự ủng hộ của nhân dân thế giới đối với cuộc kháng chiến của nhân dân ta; ngoại giao là một mặt trận mà các đối thủ không dùng súng đạn, tuy nhiên nó lại có vai trò to lớn góp vào chiến thắng chung. Đây là công việc hết sức mới mẻ, nên phương châm là vừa làm, vừa học, vừa rút kinh nghiệm. Người cũng nói đến cuộc hội đàm giữa Người với đồng chí Xtalin.
* Tháng 10- 1953
- Ngày 1: Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư khen ngợi các Trung đoàn 42 và 50, cùng các đơn vị bộ đội và dân quân du kích Tả Ngạn đã anh dũng chiến đấu, lập nhiều thành tích trong cuộc chống càn thắng lợi.
- Đầu tháng: Tại Khuổi Tát, Người gặp các đồng chí Võ Nguyên Giáp, Trường Chinh, Phạm Văn Đồng để nghe đồng chí Võ Nguyên Giáp báo cáo tình hình địch và sự chuẩn bị lực lượng của ta cho chiến dịch sắp tới. Sau khi nghe báo cáo, Người nói:“ Địch tập trung quân cơ động để tạo nên sức mạnh... Không sợ! Ta buộc chúng phải phân tán binh lực thì sức mạnh đó không còn”.
- Ngày 9: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Nhân dân Mỹ chống chiến tranh Việt Nam, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc,số 2442, tố cáo Mỹ âm mưu mở rộng chiến tranh xâm lược Việt Nam thông qua "con bài" thực dân Pháp. Qua kết quả của một cuộc thăm dò ý kiến với câu hỏi: "Bạn tán thành hay không tán thành quân đội Mỹ sang tham gia chiến tranh ở Việt Nam", với 85% số phiếu phản đối, đã chứng tỏ một sự thật: "Chưa bao giờ có một vấn đề nào mà tuyệt đại đa số nhân dân Mỹ có ý kiến thống nhất như vậy!".
- Ngày 12: Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện chúc mừng tới ông Xuphanuvông, Thủ tướng Chính phủ Pathét Lào, nhân dịp kỷ niệm lần thứ 8 Ngày tuyên bố độc lập của Pathét Lào và Ngày thành lập Chính phủ kháng chiến Lào. Người tin chắc rằng: Trong công cuộc đấu tranh chính nghĩa đánh đuổi kẻ thù chung, để giành tự do và độc lập, nhân dân Pathét Lào, nhân dân Việt Nam và nhân dân Cao Miên, đoàn kết chặt chẽ trong khối liên minh Việt - Miên - Lào, nhất định sẽ thắng lợi hoàn toàn.
Trong ngày, bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Vì sợ cộng sản phản động Mỹ phát điên, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc,số 2444. Bài báo nêu: Vì sợ cộng sản mà phản động Mỹ hóa ra điên rồ và làm những việc điên rồ. Chúng lấy dấu tay của 113 triệu/150 triệu nhân dân Mỹ; treo giải thưởng 10 vạn đôla cho ai làm được máy để xem mạch người nào có thể trở nên cộng sản; thu và đốt những sách báo tiến bộ; bỏ tù hàng trăm giáo sư, học sinh, văn nghệ sĩ; bắt trẻ em từ 10 - 15 tuổi phải tuyên thệ "xin thề không phải là đảng viên cộng sản"...
- Ngày 16: Bài viết của Người: Đội lốt tôn giáo, làm nghề mật thám, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 142, nêu lên một số trường hợp bọn đội lốt tôn giáo làm nghề mật thám cho đế quốc ở Thượng Hải (Trung Quốc), bọn chúng đã bị Chính phủ và nhân dân Thượng Hải trừng trị thích đáng. Người kết luận: Chúng ta bảo vệ tự do tín ngưỡng nhưng kiên quyết trừng trị những kẻ đội lốt tôn giáo phản Chúa, phản nước và mọi người cần tỉnh táo đề phòng hơn nữa.
- Ngày 21: Bài viết Vài sai lầm trong việc phát động quần chúng, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 143, Người nêu lên một số sai lầm về nhận thức, lập trường, tiếp thu chủ trương, chính sách của Đảng và Chính phủ trong việc phát động quần chúng và kết luận: Để sửa chữa những khuyết điểm đó, cần nắm vững chính sách của Đảng và Chính phủ, đi đúng đường lối quần chúng.
- Trong tháng 10:
+ Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm và nói chuyện với Hội nghị cán bộ vùng địch hậu. Sau khi khen ngợi những thành tích của anh chị em như vượt mọi khó khăn, tiêu diệt nhiều giặc..., Người đã chỉ ra những khuyết điểm trong việc điều tra nắm chắc âm mưu của địch, việc thực hiện chưa tốt chính sách đoàn kết ở nhiều địa phương, công tác chỉ đạo của các cấp chưa chặt chẽ, chưa đi sát quần chúng... Đồng thời, Người nêu lên những biện pháp khắc phục những khuyết điểm trên và nhắc nhở mọi người cố gắng để giành nhiều thành tích hơn nữa.
+ Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cám ơn những tình cảm tốt đẹp của thanh niên Pháp đối với cuộc kháng chiến chính nghĩa của nhân dân Việt Nam chống thực dân Pháp xâm lược. Người chỉ rõ: "Chỉ có bọn thực dân Pháp và bọn can thiệp Mỹ là những kẻ duy nhất phải chịu trách nhiệm về cuộc chiến tranh phi chính nghĩa này, nó đã gây nên bao nhiêu khổ cực và tang tóc cho nhân dân Pháp cũng như nhân dân Việt Nam". Người cũng mong rằng "chúng ta phải sát cánh cùng nhau đấu tranh kiên quyết để thắng kẻ thù chung của chúng ta. Chỉ có như thế chúng ta mới có thể thực hiện được mục đích chung của chúng ta là cộng tác thân ái với nhau trên cơ sở độc lập, tự do và hòa bình, vì lợi ích chân chính của cả hai nước chúng ta".
* Tháng 10- 1954
- Ngày 1: Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 218/SL về việc không trừng phạt những người đã cộng tác với đối phương trong thời gian chiến tranh và cho họ hưởng quyền tự do dân chủ.
- Ngày 7: Chủ tịch gửi vòng hoa viếng kèm Lời điếu Linh mục Phạm Bá Trực, Phó Trưởng ban Thường trực Quốc hội nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Lời điếu có đoạn: "Với lòng vô cùng thương tiếc một nhà tận tụy ái quốc và một người bạn thân mến, trước linh hồn cụ, chúng tôi nguyện kiên quyết một lòng, đoàn kết toàn dân để làm trọn sự nghiệp mà suốt đời cụ mong muốn tức là: củng cố hòa bình, thực hiện thống nhất, hoàn thành độc lập và dân chủ trong toàn nước Việt Nam yêu quý của chúng ta...".
- Ngày 9: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Giữ gìn trật tự an ninh, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 237. Bài báo nêu tầm quan trọng và ý nghĩa của việc giữ gìn trật tự an ninh ở Thủ đô sau khi quân đội Pháp rút khỏi Hà Nội.
- Trước ngày 10: Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn các đơn vị bộ đội vào thành Hà Nội. Sau khi chỉ rõ sự phức tạp của thị thành, Người căn dặn bộ đội: Chớ tự kiêu, tự mãn; chớ rượu chè, cờ bạc, trai gái, hút thuốc phiện; chớ để lộ bí mật; chớ xa xỉ, tham ô, lãng phí; phải kính trọng nhân dân, giúp đỡ nhân dân, đoàn kết với nhân dân; phải khiêm tốn, nghiêm chỉnh; phải giữ gìn tính chất trong sạch, chất phác của người chiến sĩ cách mạng; phải thực hiện cần, kiệm, liêm, chính; phải làm đúng 10 điều kỷ luật; phải luôn luôn cảnh giác, và phải thực hiện tự phê bình và phê bình để tiến bộ không ngừng.
- Ngày 10: Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi nhân ngày Thủ đô giải phóng. Trong Lời kêu gọi, Người chỉ rõ: Thủ đô được giải phóng là kết quả hy sinh chiến đấu của quân và dân ta suốt tám, chín năm kháng chiến và kêu gọi quân dân Thủ đô hãy đoàn kết nhất trí, giữ gìn trật tự trị an, nhanh chóng khôi phục lại các mặt hoạt động của Thủ đô, làm cho Hà Nội thành một Thủ đô yên ổn, tươi vui và phồn thịnh.
Lời kêu gọi có đoạn: "Chính phủ ta là chính phủ của nhân dân, chỉ có một mục đích là ra sức phụng sự lợi ích của nhân dân. Chính phủ rất mong đồng bào giúp đỡ, đôn đốc, kiểm soát và phê bình để làm trọn nhiệm vụ của mình là người đày tớ trung thành tận tụy của nhân dân". Người cũng nói rõ chính sách của Đảng và Chính phủ ta đối với kiều dân nước ngoài và khuyên họ cứ yên tâm làm ăn như thường. Nhân dân và Chính phủ Việt Nam sẽ giúp đỡ và bảo hộ họ.
- Ngày 13: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Ổn định sinh hoạt, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 238. Trong bài báo, Người biểu dương thành tích khôi phục các mặt hoạt động của Thủ đô Hà Nội những ngày đầu giải phóng, và yêu cầu mỗi người dân Hà Nội cần cố gắng làm tròn nhiệm vụ của mình góp phần ổn định sinh hoạt của Thủ đô.
- Ngày 16: Lúc 17 giờ, tại Bắc Bộ Phủ, Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp Đoàn đại biểu nhân dân Thủ đô Hà Nội. Mở đầu buổi tiếp, Người nói: Đồng bào Hà Nội định chuẩn bị đón tôi thật tưng bừng, tấm thịnh tình đó làm tôi rất cảm động. Nhưng tôi không muốn đồng bào bỏ nhiều vải vóc, giấy màu vào việc viết khẩu hiệu, làm cờ... Tôi không rõ việc đó sẽ gây tốn kém bao nhiêu là tiền bạc. Lãng phí hơn nữa là hàng mấy chục vạn người sẽ mất cả một ngày vì tôi. Tôi chắc mọi người sẽ đồng ý với ý kiến của tôi: Nếu đem tất cả những nhân lực, vật lực đó đưa vào công việc sản xuất và khôi phục thì sẽ làm ra được rất nhiều của cải cho nước nhà... Đã tám năm xa cách, thời gian đâu phải ngắn, ta cũng nên gặp mặt nhau. Nhưng còn rất nhiều dịp. Việc quan trọng nhất trước mắt chúng ta là: Sản xuất, khôi phục sản xuất. Nếu mọi người thực sự hoan nghênh Đảng và Chính phủ trở về, thì hãy đem cái tinh thần quý báu đó vào các công việc trên...
Tiếp đó, Người biểu dương những thành tích của bộ đội, cán bộ, nhân dân trong việc tiếp quản Thủ đô; trong khôi phục hoạt động và ổn định sinh hoạt của nhân dân. Người cũng chỉ rõ công việc còn nhiều khó khăn, việc giải quyết phải từng bước, đồng bào và Chính phủ đều phải cố gắng, mọi người phải đoàn kết và làm gương để đồng bào cả nước noi theo.
- Ngày 17: Tại Bắc Bộ Phủ, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Phó Thủ tướng Phạm Văn Đồng tiếp ông Giăng Xanhtơny, Tổng đại diện Chính phủ Pháp tại Hà Nội. Người nói rõ nguyện vọng của nhân dân Việt Nam là sẵn sàng hợp tác với nước Pháp trên tinh thần đoàn kết hữu nghị và tôn trọng chủ quyền dân tộc của nhau. Người nói: "Ông xem, chúng ta đã đánh nhau, "đấm đá" nhau, tám năm trời nhưng rất trung thực, như ông đã nói ở Pari. Bây giờ mọi chuyện đã xong, các ông cần ở lại đây và cũng với tấm lòng như thế, chúng ta thỏa thuận với nhau, cùng hợp tác. Vậy ông tính sao? Hai bên hưởng bằng nhau".
- Ngày 20: Bài viết Nhớ người chiến sĩ anh hùng, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 241, Người ca ngợi tấm gương hy sinh của anh hùng liệt sĩ Phan Đình Giót, lấy thân mình bịt lỗ châu mai ngăn hỏa lực địch, tạo điều kiện để đồng đội tiêu diệt địch trong trận đánh Him Lam (Điện Biên Phủ) ngày 13-3-1954.
- Ngày 24: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Đây, thiên đường của Ngô Đình Diệm, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 245. Trích dẫn những nhận xét của báo chí Pháp nói về cuộc sống của đồng bào theo đạo Thiên Chúa ở miền Bắc di cư vào Nam, bài báo tố cáo thủ đoạn lừa bịp của chính quyền Ngô Đình Diệm đối với đồng bào ta.
- Ngày 25: Chủ tịch Hồ Chí Minh triệu tập và chủ trì cuộc họp Bộ Chính trị bàn tình hình và nhiệm vụ mới, chuẩn bị cho Đại hội Mặt trận Liên Việt, phân công phụ trách công tác của các ủy viên Bộ Chính trị. Trong cuộc họp, Người nêu ra một số vấn đề cấp bách củng cố miền Bắc và ủng hộ miền Nam. Người còn nói sẽ cử một đoàn đại biểu Đảng và Chính phủ đi thăm Trung Quốc, Liên Xô, v.v..
- Ngày 27: Bài viết Công nhân gương mẫu và gương mẫu của công nhân, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 247. Bài báo biểu dương thành tích của công nhân một số nhà máy ở Hà Nội trong việc phục hồi sản xuất và ổn định sinh hoạt. Bài báo khẳng định: "Mọi người, mọi ngành gương mẫu cần kiệm như công nhân thì nhất định dân giàu nước mạnh".
Còn nữa
Huyền Trang (tổng hợp)
